Tp.HCM: Nhà thuộc sở hữu Nhà nước mà chia thừa kế?

Quyết định của Tòa đã gây tổn thất nghiêm trọng đến gia đình ông Phạm Chí Sơn nên ông đã làm đơn xin được giám đốc thẩm bản án phúc thẩm.

Từ đơn cầu cứu của ông Phạm Chí Sơn, 73 tuổi, ngụ tại số 21, Tự Quyết, phường Tân Sơn Nhì, quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh, Môi trường & Đô thị điện tử vào cuộc tìm hiểu về trường hợp gia đình ông Sơn cùng 9 nhân khẩu đã cư ngụ gần 21 năm tại địa chỉ trên mà phút chốc phải ra đường ở theo phán quyết của Tòa án.

Bán sang tay nhà thuộc sở hữu Nhà nước

Năm 1998, ông Phạm Chí Sơn cùng vợ là bà Huỳnh Thị Ly có ký hợp đồng mua một phần căn nhà số 14 đường Tự Quyết, phường 17, quận Tân Bình (nay là số 21 đường Tự Quyết, phường Tân Sơn Nhì, quận Tân Phú) của ông Đào Văn Kiểm và bà Đào Thị Đỉnh, diện tích 7,2m x 20m với giá là 30 lượng vàng. Phần diện tích còn lại, ông Kiểm cũng đã lập hợp đồng giấy tay bán cho hai hộ khác. Theo thỏa thuận, ông Sơn giao cho ông Kiểm 4 lượng vàng trước để dọn vào ở, số còn lại sẽ trả đủ khi hoàn tất thủ tục sang tên, trước bạ.

Trong quá trình làm thủ tục sang tên thì phát hiện căn nhà trên không mua bán được vì bị Nhà nước kê biên, do đó hai bên không thể tiếp tục giao dịch. Sau đó, ông Kiểm vẫn yêu cầu ông Sơn đưa hết số vàng còn lại, nhưng ông Sơn không đồng ý. Ông Kiểm khởi kiện yêu cầu hủy hợp đồng mua bán căn nhà trên và yêu cầu gia đình ông Sơn dọn đi, trả lại nhà cho ông Kiểm.

Đến năm 1999, Công ty Dịch vụ Giao thông Đô thị Tân Bình ký hợp đồng gia hạn cho ông Đào Văn Kiểm thuê lại căn nhà này cho đến năm 2009. Thực tế, đây là hợp đồng ký khống vì gia đình ông Kiểm đã rời khỏi căn nhà này từ năm 1998 (có xác nhận của công an địa phương). Ngày 07/4/2004, ông Kiểm tiếp tục ký hợp đồng sang nhượng căn nhà trên cho Đào Văn Quảng. Việc mua bán này diễn ra tại Hoa Kỳ có xác nhận của Lục Quận Sự Orange, bang California – USA.

Năm 2005, UBND phường Tân Sơn Nhì đã cấp ba số nhà mới là 19A, 21 và 23 cho 3 hộ mua nhà giấy tay với ông Kiểm. Ông Sơn được cấp số 21 đường Tự Quyết (trước đây thuộc phường 17, quận Tân Bình). Được biết, hộ ông Sơn và hai hộ còn lại đã nộp tiền thuế đất đầy đủ từ năm 1998 đến nay, thể hiện rõ qua Biên lai Thu số 0006925, ký hiệu BC/2019T ngày 20/5/2019 của Chi cục thuế quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh.

Sở Xây dựng Tp.HCM khi tiếp nhận đơn gia đình ông Sơn đề nghị được xem xét, ký hợp đồng thuê nhà số 21 Tự Quyết đã chuyển đơn cho Đội quản lý nhà quận Tân Phú đề nghị ký hợp đồng thuê lại cho ông Sơn theo thẩm quyền nhưng đến nay quận Tân Phú vẫn chưa giải quyết.

Ông Phạm Chí Sơn trình bày sự việc. 

Bản án đã lấy đi mạng người

Qua hai cấp sơ thẩm và phúc thẩm, phần thắng đều thuộc về ông Đào Văn Kiểm.

Theo đó, quyết định hủy hợp đồng mua bán một phần nhà số 21 Tự Quyết và buộc gia đình ông Sơn có trách nhiệm trả cho các thừa kế của ông Kiểm phần nhà đất nêu trên. Về phía các thừa kế của ông Kiểm phải trả cho ông Sơn bốn lượng vàng kèm chi phí di chuyển, sửa chữa nhà tổng cộng gần 200 triệu đồng.

Bản án của Tòa không màng đến việc ông Sơn là người trực tiếp cư ngụ, vô tình đẩy một gia đình có 9 nhân khẩu vào hoàn cảnh cùng cực, không nơi nương tựa. Vụ việc trên gây tổn thất nghiêm trọng đến gia đình ông Sơn khiến vợ ông là bà Huỳnh Thị Ly quá uất ức đã ngã quỵ tại tòa, được chuyển đến bệnh viện cấp cứu rồi tử vong mấy ngày sau đó. Riêng ông Sơn kháng cáo toàn bộ bản án yêu cầu xét xử lại.

Cục Thi hành án dân sự Tp.HCM đã có quyết định thi hành án theo quyết định bản án phúc thẩm và có kế hoạch cưỡng chế buộc ông Sơn và những người trong gia đình giao trả nhà. Tuy nhiên, ngày 09/04/2019, Cục Thi hành án Dân sự Tp.HCM ra văn bản hoãn việc cưỡng chế thi hành án, trong đó nêu rõ: “Theo yêu cầu của Viện Kiểm sát nhân dân Tp.HCM, Cục Thi hành án phải báo cáo Ban chỉ đạo Thi hành án dân sự TP, để có hướng chỉ đạo thực hiện, tránh tình trạng khiếu kiện phức tạp”.

Về thủ tục tố tụng trong vụ án phúc thẩm số 26/2017/DS-PT ngày 16/3/2017 của Tòa án Cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh đã vi phạm pháp luật. Cụ thể, ông Kiểm có ký giấy ủy quyền cho con ông Kiểm là Đào Duy Tiến tham gia tố tụng nhưng vào cuối năm 2016, ông Kiểm đã chết vì bệnh nên theo quy định tại khoản 3, điều 422 của Bộ luật Dân sự 2015 “Chấm dứt hợp đồng” thì các hợp đồng dân sự liên quan đến ông Kiểm đều phải chấm dứt (hợp đồng thuê nhà với nhà nước và hợp đồng ủy quyền cho con ông Kiểm).

Ngoài ra, theo khoản 1 điều 74 Bộ luật tố tụng 2015 “Kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng”, tại buổi xét xử phúc thẩm, Tòa án Nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh không đưa ra các thừa kế của ông Kiểm mà vẫn xác định ông Đào Duy Tiến là đại diện hợp pháp cho ông Kiểm để tham gia tố tụng. Điều đó là trái luật, vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng dân sự.

Theo Luật sư Đặng Huỳnh Lộc, Đoàn luật sư Tp.HCM: “Theo nhiều văn bản xác nhận thì nhà số 21 Tự Quyết thuộc sở hữu Nhà nước, không phải tài sản cá nhân không thể nào biến thành tài sản thừa kế cho các con ông Kiểm. Trong khi đó, ông Kiểm ký hợp đồng thuê nhà đến hết năm 2015 là hết hạn, ông Kiểm chuyển quyền thuê nhà cho ông Sơn dù không được cấp thẩm quyền thừa nhận nhưng thực tế gia đình ông Sơn đang quản lý sử dụng, đã ngụ cư lâu năm, có hộ khẩu thường trú, đóng thuế nhà, đất hằng năm đầy đủ, do đó, theo pháp luật dân sự quy định ông Sơn là đối tượng ưu tiên, cơ quan quản lý nhà và Sở xây dựng phải xem xét cho ông Sơn trực tiếp ký hợp đồng thuê nhà dài hạn. Không thể lấy tài sản Nhà nước giao lại cho cá nhân khi người đó không phải người trực tiếp thuê nhà”.

Hiện ông Phạm Chí Sơn đã gửi đơn kêu cứu nhiều nơi và gửi đơn xin xét xử vụ án theo trình tự giám đốc thẩm. Với tin thần thượng tôn pháp luật, bảo vệ sự nghiêm minh của công lý, rất mong Viện kiểm sát nhân dân tối cao xem xét, sớm kháng nghị bản án phúc thẩm số 26/2017/DS-PT ngày 16/3/2017 theo thủ tục giám đốc thẩm, đem lại sự công bằng, quyền lợi hợp pháp cho gia đình ông Phạm Chí Sơn.

Nguyễn Dũng – Minh Đức

(Theo Môi trường & Đô thị điện tử)

Ảnh: Căn nhà số 21, đường Tự Quyết, phường Tân Sơn Nhì, thành phố Hồ Chí Minh, nơi gia đình ông Sơn đã trú ngụ 21 năm qua.