Theo một báo cáo của NASA, ít nhất 26.000 mảnh rác có kích thước bằng một quả bóng mềm, quay quanh Trái Đất với vận tốc 17.500 dặm/giờ, chúng có thể phá hủy một vệ tinh khi va chạm.
Để hạn chế nguy hại đến các hoạt động không gian thử nghiệm ý tưởng dọn dẹp các mảnh vỡ đã được khởi động sáng ngày 22/3, từ sân bay vũ trụ Baikonur ở Kazakhstan.
Rác không chỉ ở trái đất mà còn có mặt trong không gian với số lượng ngày một tăng khiến quỹ đạo của chúng ta giống như một “nghĩa địa rác” cùng những tác động vô cùng lớn khi có thể phá hủy một hành tinh, gây ảnh hưởng đến những chuyến bay không gian có người lái, các mảnh vỡ cũng sẽ ảnh hưởng tới khả năng dự báo thời tiết, thông tin liên lạc và GPS của các vệ tinh. Vậy rác không gian là gì?
Rác không gian được sinh ra từ các vật thể do con người tạo ra như vệ tinh cũ, các bộ phận của tàu vũ trụ tích tụ trong quỹ đạo thấp của Trái đất đến khi chúng phân huỷ, rời khỏi quỹ đạo, phát nổ hoặc va chạm với các vật thể khác, phân tán thành những mảnh rác thải nhỏ hơn.
Theo Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), kể từ năm 1957 khi vệ tinh Sputnik 1 của Liên Xô được phóng vào quỹ đạo đã có nhiều thứ ngoài vệ tinh cũng bị đẩy vào không gian. ESA ước tính có tới 170 triệu mảnh vụn vũ trụ đang quay quanh trái đất.
Chính vì vậy, trong nhiều năm qua đã có nhiều cơ quan đã nghiên cứu giải pháp công nghệ giúp loại bỏ rác không gian, tiêu biểu như: Năm 2016, cơ quan không gian của Nhật Bản đã gửi một dây buộc dài 700 mét vào không gian để cố gắng giảm tốc độ và chuyển hướng rác không gian. Vào năm 2018, một thiết bị có tên RemoveDebris đã tạo thành công một mạng lưới xung quanh một vệ tinh giả.
Theo trang NPR, được biết đến với tên gọi ELSA-d (End-of-Life Services – dịch vụ Vòng đời cuối), sứ mệnh trình diễn công nghệ có thể giúp thu hồi rác không gian. Theo Astroscale – công ty chủ của dự án có trụ sở tại Nhật Bản, ELSA-d sẽ được thực hiện bởi một “vệ tinh phục vụ” và “vệ tinh khách hàng”.
 |
|
Mô hình dọn rác trong không gian |
Sử dụng công nghệ gắn kết từ tính, “vệ tinh phục vụ” sẽ phóng ra và cố gắng “đến điểm hẹn” với “vệ tinh khách hàng”, đóng vai trò như một mảnh rác không gian giả.
Sứ mệnh được vận hành từ Anh, sẽ thực hiện việc phóng và bắt liên tục trong sáu tháng, nhằm chứng minh “vệ tinh phục vụ” có khả năng đuổi theo và bắt được mục tiêu của nó ở các cấp độ phức tạp khác nhau.
Theo ESA, robot này sau khi được phóng vào quỹ đạo sẽ thực hiện hút các mảnh vỡ ngoài không gian, sau đó sẽ tự “cháy trong bầu khí quyển” trước khi rơi xuống trái đất.
Nhiệm vụ quan trọng nhất của robot này sẽ dọn sạch một phần của tên lửa ESA còn sót lại trong không gian vào năm 2013. Nếu việc này diễn ra suôn sẻ, nhiệm vụ tiếp theo của các robot sẽ nhắm đến việc dọn dẹp các vật thể lớn hơn. Cuối cùng là cố gắng loại bỏ nhiều mảnh rác cùng một lúc.
Cơ quan Vũ trụ châu Âu cũng có kế hoạch đưa một robot tự hủy vào quỹ đạo vào năm 2025, mà cựu tổng giám đốc của tổ chức này gọi là “máy hút bụi” không gian.
Những nỗ lực này ngày càng quan trọng, khi những dự án không gian tư nhân như Space-X tiếp tục gây xáo trộn quỹ đạo thấp của Trái Đất với nhiều vệ tinh của chúng.
Hoàng Thoa
(Theo Môi trường & Đô thị điện tử)
Ảnh: Rác ở ngoài không gian
