Thời gian qua, lưu lượng dòng chảy từ Trung Quốc xuống hạ lưu liên tục giảm. Điều này đã và đang làm gia tăng hạn mặn tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), nhất là dịp Tết Tân Sửu 2021.
Thông tin của Ủy hội sông Mê Kông quốc tế, hồ chứa thủy điện Cảnh Hồng (Trung Quốc) giảm xả nước xuống hạ du từ ngày 5 đến 24/1 để bảo trì lưới điện. Do đó, lưu lượng xả ra từ thủy điện Cảnh Hồng xuống hạ lưu sẽ giảm gần 50%, xuống còn khoảng 1.000 m3/giây.
Theo tính toán của các cơ quan khoa học thuộc Bộ NN&PTNT, việc giảm lưu lượng xả sẽ làm gia tăng tình trạng xâm nhập mặn ở ĐBSCL từ cuối tháng 1 đến cuối tháng 2.
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với PLO, ông Lương Văn Anh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, cho biết từ ngày 25/1, ĐBSCL sẽ bắt đầu chịu tác động của xâm nhập mặn do ảnh hưởng của việc thủy điện Cảnh Hồng giảm xả nước.
Ông Anh đánh giá việc giảm xả nước thủy điện Cảnh Hồng ảnh hưởng không đáng kể. Tuy nhiên, do trùng với kỳ triều cường đầu tháng 2 tạo thành ảnh hưởng kép, mức độ xâm nhập mặn sẽ tương đương đợt mặn lịch sử năm 2015-2016 nhưng không khốc liệt bằng năm 2020 và chỉ diễn ra trong thời gian ngắn.
Bản tin dự báo của Viện Khoa học thủy lợi miền Nam cũng cho thấy dự báo nguồn nước từ thủy điện Trung Quốc xuống hạ lưu mùa kiệt năm 2021 vào trên dưới 1.000 m3/giây đã được dự báo từ rất sớm. Vì vậy, việc giảm xả nước từ thủy điện Trung Quốc trong giai đoạn từ ngày 5 đến 24/1 xuống còn khoảng 1.000 m3/giây được xem là kịch bản đã lường trước.
Về kế hoạch ứng phó với hạn mặn, lãnh đạo Tổng cục Thủy lợi cho biết đã đề nghị các tỉnh, TP khu vực ĐBSCL triển khai các giải pháp phòng, chống hạn mặn từ đầu tháng 1. Trong đó, yêu cầu người dân chủ động tích trữ nước ngọt để phục vụ sinh hoạt và sản xuất trong thời gian xâm nhập mặn gia tăng…
Theo ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng Phòng dự báo khí hậu, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ nửa cuối tháng 1 đến cuối tháng 2, tổng lượng dòng chảy từ thượng nguồn sông Mê Kông (tại trạm Kratie – Campuchia) về ĐBSCL ở mức thiếu hụt so với trung bình nhiều năm (TBNN) khoảng 5%-15%; từ tháng 3 đến tháng 5, khả năng ở mức tương đương TBNN.
Mực nước đầu nguồn sông Cửu Long trong các tháng mùa khô năm 2021 biến đổi theo triều và ở mức cao hơn TBNN từ 0,1 đến 0,3 m. Xâm nhập mặn ở ĐBSCL gia tăng và xâm nhập sâu tại các cửa sông chính từ nửa cuối tháng 1. Các đợt xâm nhập mặn cao nhất ở cửa sông Cửu Long khả năng tập trung trong tháng 2 (từ ngày 10 đến 15/2 và từ ngày 26/2 đến 2/3); tháng 3 (từ ngày 12 đến 16/3 và từ ngày 25 đến 29/3). Riêng các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn tập trung vào tháng 3 và 4, sau giảm dần. Phạm vi xâm nhập mặn 4 g/lít tại các cửa sông Cửu Long khoảng 55-75 km, trên các sông Vàm Cỏ từ 80 đến 95 km, sông Cái Lớn từ 45 đến 52 km.
Để chủ động ứng phó với ảnh hưởng của hạn mặn, ngày 15/1/2021, Thủ tướng Chính phủ ra văn bản số 354/VPCP-NN. Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ NN&PTNT và Bộ TN&MT theo dõi chặt chẽ, dự báo kịp thời diễn biến dòng chảy sông Mê Kông và xâm nhập mặn tại ĐBSCL, chủ động chỉ đạo, điều hành sản xuất phù hợp, hạn chế thiệt hại.
Thời gian vừa qua, nhiều giải pháp cũng được đưa ra như tổ chức vụ đông xuân sớm hơn, sử dụng giống ngắn ngày, đưa vào vận hành hàng loạt công trình thủy lợi điều tiết ngăn mặn, thúc đẩy sáng tạo biến nước mặn thành ngọt cũng đang diễn ra sôi nổi ở miền Tây… Nhờ vậy, có tới 93% diện tích lúa đông xuân của vùng đã tránh hạn và né mặn thành công.
Trên tổng thể vùng đồng bằng Mê Kông (gồm cả Việt Nam, Thái Lan, Myanmar, Campuchia, Lào) mỗi năm cung cấp cho Trung Quốc ước chừng 15 tỉ USD lương thực, thực phẩm. Xuất khẩu ra thế giới trên 12 triệu tấn gạo. Hạ lưu vực sông Mê Kông là một trong những vựa cá nước ngọt lớn nhất trên thế giới với khoảng 850 loài cá và sản lượng khoảng 4 triệu tấn mỗi năm.
Ngăn chặn việc xây mới các dự án thủy điện, tháo dỡ các đập hiện tại, trả lại sự tuần hoàn cho nước, không chỉ là giảm thiệt hại kinh tế do hạn hán ở các nước trong lưu vực mà đây còn là yếu tố quan trọng để bảo tồn đa dạng sinh học của hệ sinh thái nước ngọt của thế giới. Đặc biệt, nó còn ảnh hưởng đến an ninh lương thực toàn cầu trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 bùng phát như hiện nay.
Minh Phương – Tạp chí KTMT
Theo Kinh tế Môi trường
Ảnh: Năm 2020, nhiều nơi ở miền Tây thiếu nước dù chưa tới cao điểm mùa khô.
Xem bài viết gốc tại đây:
