Frances Haugen, một cựu quản lý của nền tảng mạng xã hội khổng lồ Facebook (FB) gây cú sốc lớn khi điều trần trước Thượng viện Mỹ hôm 6/10 với báo cáo về những tác hại tồi tệ mà Facebook gây ra đối với xã hội.
Frances Haugen nói trước Thượng viện Mỹ: Điều tôi thấy ở FB là có sự xung đột lợi ích giữa những gì tốt cho công chúng và điều gì tốt cho Facebook. Và FB, hết lần này đến lần khác đã chọn để tối ưu hoá các lợi ích của mình, như kiếm nhiều tiền hơn”.
Frances Haugen cáo buộc rằng FB theo đuổi lợi nhuận hơn là an toàn, gây nhiều nguy hiểm, từ làm hại trẻ em đến xúi giục bạo lực chính trị, tiếp tay cho tin giả.
Năm 2019, Frances Haugen được tuyển vào làm việc cho FB và cô đồng ý nếu được làm nhiệm vụ chống tin giả, bởi cô đã mất một người bạn do những thuyết âm mưu trên mạng. Cô đã bí mật copy hàng nghìn trang nghiên cứu nội bộ trước khi thôi làm việc cho FB. Theo cô, đó là bằng chứng cho thấy công ty đang nói dối công chúng về việc họ đã có tiến bộ trong việc chống lại sự thù ghét, bạo lực và tin giả.
Điều đơn giản, mà tất cả người dùng FB trên toàn thế giới đều hiểu được: Thuật toán của FB chọn những thông tin hiển thị dựa trên các nội dung mà người dùng hay quan tâm và tối ưu hoá những nội dung có thể dẫn tới sự tham gia hoặc tương tác. Không phải ngẫu nhiên mà mỗi lần mở ứng dụng FB, người dùng đều được chăm sóc “quan tâm” với câu hỏi thể hiện sự lắng nghe, thấu hiểu mà không phải người thân nào cũng làm được với bạn: “Bạn đang nghĩ gì?”.
Điều nguy hiểm, nghiên cứu của chính FB cho thấy, những thông tin nào gây thù ghét, chia rẽ dễ làm mọi người tức giận sẽ thu hút hơn so các thông tin gây nên các cảm xúc khác. Hơn ai hết, FB nhận ra nếu họ thay đổi thuật toán an toàn hơn, người ta sẽ dành ít thời gian vào FB hơn, bấm vào ít quảng cáo hơn và FB kiếm được ít tiền hơn.
Cựu quản lý của FB cho biết, FB hiểu những nguy hiểm với cuộc bầu cử năm 2020, vì thế họ bật hệ thống an toàn để giảm tin giả, nhưng thay đổi đó chỉ là tạm thời. Khi bầu cử vừa qua, họ lại mở cài đặt trở lại như cũ để ưu tiên phát triển hơn là an toàn.
Điều tồi tệ kinh khủng nhất chính là tác hại của FB với trẻ em. Theo Haugen, tác hại với trẻ em rõ rệt nhất là từ ứng dụng Instagram. Một nghiên cứu nội bộ nói rằng Instagram có hại cho những cô gái tuổi vị thành niên. 13,5% các bé gái tuổi teen cho biết Instagram khiến ý nghĩ tự tử trở nên tồi tệ hơn, 17% nói Instagram khiến việc rối loạn ăn uống tệ hơn. “Điều cực kỳ tệ hại là nghiên cứu riêng của FB nói, các cô gái trẻ khi bắt đầu đọc các nội dung về rối loạn ăn uống, họ trở nên trầm cảm hơn, và điều đó lại khiến họ sử dụng app này nhiều hơn. Họ chìm đắm trong cái vòng luẩn quẩn này, họ thấy ghét cơ thể mình nhiều hơn. Nghiên cứu của FB nói Instagram không chỉ nguy hiểm cho thiếu niên mà còn làm hại thiếu niên, chính nó còn tệ hại hơn đáng kể so với các dạng thức truyền thông xã hội khác”.
Trước đó, tờ Wall Street Journal cũng chạy một loạt bài “hồ sơ FB”, trong đó cáo buộc FB nhắm đến mục tiêu mở rộng đối tượng sử dụng là trẻ nhỏ và tuyển dụng trẻ nhỏ. Các bài báo nói, FB đã thành lập nhóm nghiên cứu về đối tượng trẻ em và cách kiếm tiền từ chúng.
Một tài liệu của FB được cho là đề cập đến nhóm trẻ từ 10 – 12 tuổi, với tên gọi “khán giả có giá trị nhưng chưa được khai thác”. Một tài liệu khác cảnh báo rằng việc tiếp nhận người dùng thanh thiếu niên giảm 19% trong 2 năm qua và sẽ giảm mạnh 45% vào năm 2023. Một tài liệu nữa cho biết FB quan tâm ngày càng sâu sắc đến trẻ em, thậm chí nghiên cứu cả trẻ tới 4 tuổi nhằm hy vọng thiết kế tốt hơn các sản phẩm trong tương lai. FB lo ngại thành công của các ứng dụng như Tik Tok và Snapchat đang và sẽ thu hút người dùng trẻ tuổi, còn FB thì chưa làm được điều đó.
Sau khi đọc các thông tin trên, liệu bao nhiêu người sẽ cân nhắc trước khi mở ứng dụng FB trên màn hình điện thoại? Đã có nhiều cảnh báo về mặt trái của mạng xã hội, song những tiết lộ từ chính nội bộ FB đặt ra bài học nghiêm túc với thói quen sử dụng FB của mỗi người, đặc biệt với các bậc phụ huynh trong việc quản lý hành vi, ứng xử của trẻ em khi cho chúng tiếp cận với Internet.
Hải Thanh
(Theo Môi trường & Đô thị điện tử)
Ảnh: Có sự xung đột lợi ích giữa những gì tốt cho công chúng và điều gì tốt cho Facebook
